ศัพท์ที่ใช้บนโต๊ะทำงาน เวลาออกแบบสถาปัตยกรรม
บนโต๊ะออกแบบในสตูดิโอ เวลาคุยงาน เวลาแลกเปลี่ยนความคิด เวลาคิดแบบ..มันต้องมีศัพท์พื้นฐานอะไรบ้าง? วันนี้จอมสรุปรวบรวมมาให้ค่ะ
มาเริ่มกันตั้งแต่ Basic เลย เพราะ Big words ไม่ได้ช่วยให้คนอื่นเข้าใจงานเรา แต่พื้นฐานการออกแบบนี่แหละ ที่ต้องเป๊ะ!
Element องค์ประกอบ
Dot – จุด , และ ตำแหน่งที่ระนาบหลายระนาบมาพบกัน
Line – เส้น, และ ตำแหน่งที่ระนาบสองระนาบมาพบกัน (เรียกได้ว่า ขอบ หรือ Edge)
Plane – ระนาบ ขอบเขตของปริมาตร หรือ ผิวหน้า
Volume – ปริมาตร เกิดจากระนาบที่ขยายตัวออกในทิศทางตั้งฉากกับแนวระนาบเดิม
Color – สี
Texture – ผิวสัมผัส
Surface – พื้นผิว ผิวหน้า
Edge – ขอบ, ริม
Column – เสา
Positive space – พื้นที่ที่ถูกครอบคลุม
Negative space – พื้นที่ส่วนกลับจากพื้นที่ที่ถูกครอบคลุม (พื้นภาพ)
Form / Space Relationship รูปทรง และความสัมพันธ์ของที่ว่าง
Visual – เกี่ยวกับการมองเห็น
Shape – รูปร่าง
Regular forms – รูปทรงที่ปกติ สม่ำเสมอ
Irregular forms – รูปทรงที่ไม่ปกติ ไม่สม่ำเสมอ
Solid – ปริมาตรทึบ ที่ไม่มีที่ว่างข้างใน
Void – ที่เป็นช่องว่าง ที่เปิดโล่ง (ใช้กับลักษณะปริมาตรอีกชนิด ที่ไม่ทึบ แต่เป็นที่ว่างภายในเปิดโล่ง)
Subtract – ดีงออก ลบออก ตักออกจากของเดิม
Interlock – เกี่ยวกัน คล้องกัน
Interpenetrate – ทิ่มแทง ทะลุเข้าไป
Overlap – ซ้อนทับ
Merge – หลอมรวม
Additive forms – รูปทรงที่โดนต่อเติมเพิ่ม
Subtractive forms – รูปทรงที่โดนลดส่วน : รูปทรงที่โดนหักชิ้นส่วนออกไป
Linear forms – รูปทรงที่จัดเป็นแนวตรง
Radial forms – รูปทรงที่จัดไปตามรัศมีวงกลม
Cluster forms – รูปทรงที่จัดรวมกันเป็นกลุ่มก้อน
Grid forms – รูปทรงที่จัดเป็นตาราง
Adjacent – ที่อยู่ข้างๆกัน
Linked/connected – ที่เชื่อมต่อกัน เชื่อมและเข้าถึงกันได้
Building approach – การเข้าถึงอาคาร
- Building approach : Spiral – การเข้าถึงอาคารแบบวน
- Building approach : Oblique – การเข้าถึงอาคารจากด้านข้าง
- Building approach : Frontal – การเข้าถึงอาคารจากด้านหน้า
Concave – รูปทรง หรือ พื้นที่ผิวที่โค้งเข้า (วิธีช่วยจำคือ.. เหมือน Cave ที่แปลว่าถ้ำ ที่มันยุบเข้าไป เลยเป็นโค้งแบบเข้า)
Convex – รูปทรง หรือ พื้นที่ผิวที่โค้งออก (ตรงข้ามกับ Concave)
Corrugated – พื้นที่ผิวที่มีจุดสูงต่ำสลับกัน (ลองนึกถึง ลอนคลื่น ลอนสังกะสี)
Composition การจัดองค์ประกอบ
Golden Section – หรือ Golden Ratio หรือ สัดส่วนทองคำ นั่นคือ 1:1.61 ที่เป็นสัดส่วนทางคณิตศาสตร์ที่พบเจอจากธรรมชาติ และมีการนำเอาไปใช้ในการออกแบบ เพื่อกำหนดสัดส่วนที่ลงตัว เพราะเป็นสัดส่วนที่ดูแล้วสบายตา
Centralized – การจัดองค์ประกอบแบบรวมที่ศูนย์กลาง
Formal – การจัดองค์ประกอบแบบทางการ
Cluster organization – การจัดองค์ประกอบแบบเป็นกลุ่ม
Position – ตำแหน่ง
Axis – แกนกลาง
Symmetry – ที่สมมาตร
Orientation – ทิศทาง
Distance – ระยะห่าง ระยะทาง
Rhythm – จังหวะ
Action / Technique การกระทำ และ เทคนิคต่างๆ
Emphasize – เน้น
Dilute – ทำให้เบาบาง เจือจาง ไม่เข้มข้น หรือเด่นชัด
Transform – แปรเปลี่ยนสถานะ หรือ รูปร่าง รูปทรง
Transfer – ส่งต่อ ส่งไปยัง
Connect – เชื่อมต่อPerceive – ที่รับรู้ ที่รับเข้ามา
Distort – บิด บิดเบี้ยว ผิดไปจากรูปทรงเดิม รูปทรงที่เปลี่ยนจากทรงเดิมไปเป็นทรงใหม่
Exaggerate – ที่เกินจริง
Enhance – เพิ่มคุณภาพ คุณค่า ให้สูงขึ้น, ทำให้เข้มข้นขึ้น มากขึ้น ดีขึ้น
Reinforce – ทำให้แข็งแรงขึ้น เสริมพลัง (เช่น เสริมเหล็กให้คอนกรีต)
Elevate – ยกขึ้น เพิ่มขึ้น ยกระดับขึ้น
Depress – กดให้ต่ำลง ยุบลง
Continuous – ที่ต่อเนื่อง ดำเนินไปต่อเนื่อง ไม่หยุด
Define – ที่กำหนด ที่แสดงนิยาม ที่ทำให้เห็น
Maintain – ดูแล รักษา
Parallel – ขนาน
Focus – จุดรวมสายตา จุดรวมความสนใจ การรวมความสนใจไปที่จุดจุดหนึ่ง
Control – ควบคุม
Filter – ที่กรอง ที่คัดเลือกลงมา
Screen – ที่บัง ที่กรอง ทำให้ไม่ผ่านมาหมด
Sequence – ที่เป็นขั้นตอน
Step up – เลื่อนขึ้น
Step down – เลื่อนลง
Gradually – ค่อยๆแปรเปลี่ยน ปรับระดับเพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างมีลำดับ (อย่างใดอย่างหนึ่ง)
Gradient – ค่อยๆแปรเปลี่ยน แผ่ออก หรือ จากจุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่ง
Tension – แรงดึง
Contrast – การขัดแย้งกัน
Harmony – คล้ายคลึงกัน
Gradation – การลด/เพิ่มขนาดเป็นลำดับ
Repetition – การซ้ำไปมา
Space & Plane ที่ว่าง และ ระนาบ
Vertical plane – ระนาบทางตั้ง
Horizontal plane – ระนาบทางนอน
Overhead plane – ระนาบเหนือศีรษะ
Elevated Plane – ระนาบที่ถูกยกขึ้น
U-shaped plane – ระนาบลักษณะตัว U
Closure – ที่โอบล้อม ที่ปิดกั้น
Arrival space – ที่ว่างที่ใช้ต้อนรับ รองรับการเข้าถึง
Others อื่นๆ
Concept – แนวความคิด
Framework – กรอบความคิด
Analysis – การวิเคราะห์
Scenerio – กรณี กรณีที่ ตัวอย่างสถานการณ์
ส่วนคำอื่นๆที่เกี่ยวกับการวิเคราะห์ จะมาเล่าต่อตอนอื่นนะคะ
Let’s Design!!!
เป็นยังไงกันบ้างคะ? ศัพท์รอบนี้ไม่ยากใช่ไหม? พยายามเข้าใจความหมายมันแบบเป็นภาพ หรือ เข้าใจทับศัพท์ไปเลย อย่าไปท่องเป็นคำคำนะคะ การที่ให้ความหมายเป็นไทยไป เพื่อที่จะได้เข้าใจมัน ถ้าคุณยังไม่เข้าใจมันมาก่อน ..
จากนั้น..มาลองใช้งานจริงกันเลยดีกว่า!!
แบบฝึกหัด :เวลาออกแบบเราก็ลองคิดเป็นภาษาอังกฤษโดยไม่แปลไทยในใจ แต่ถ้ายากไป..ก็เริ่มจาก..คิดแบบ 2 ภาษาไปก่อนก็ได้ โดยใช้ภาษาเบสิคแบบนี้แหละค่ะ อย่างที่บอกว่าเราต้องเริ่มจากพื้นฐานให้แน่น เพราะเวลาสื่อสารไอเดียเราจริงๆ หนีไม่พ้นคำพวกนี้เลยค่ะ
ในบทความรวมคำศัพท์นี้ จอมได้ทำการอ้างอิงมาจากหนังสือหลายเล่ม ประกอบกับประสบการณ์ของจอมไปด้วย หากใครสนใจไปศึกษาเรื่องแต่ละคำ แต่ละประเด็นโดยละเอียด ขอแนะนำให้ไปยัง หนังสืออ้างอิงทั้ง 2 เล่มนี้ สำหรับโพสนี้ค่ะ
- Architecture : Form, Space and Order โดย Francis D.K Ching ที่เป็นอีกเล่มสุดจะคลาสสิคในด้านสถาปัตยกรรมของโลก เรียกได้ว่าพื้นฐานเล่มแรกๆเลยทีเดียว
- ศัพท์มากเกือบทั้งหมดในโพสนี้ จริงๆก็เป็นคำที่เรียนตั้งแต่ปี 1 ที่สถาปัตย์ จุฬา ที่สมัยนั้นอาจารย์ที่สอนจอมคือ อาจารย์ รศ. เลอสม สถาปิตานนท์ ท่านเขียนหนังสือชื่อ What is design? ที่ตอนนี้ได้ยินว่าเลิกพิมพ์ไปแล้ว แต่ความคลาสสิคและทรงคุณค่ายังมีไม่เปลี่ยนแปลง ใครสนใจลองไปค้นหากันได้ค่ะ เป็นคัมภีร์ที่จอมต้องเอาข้ามโลกมาถึงอเมริกาเลย ;D ตอนนั้นอาจารย์ท่านสอนวิชา Introduction to Design เรียกว่าเป็นวิชา ส่งผ่าน “เลนส์ทางการออกแบบ สถาปัตยกรรม” กันเลยทีเดียว